Ekspansja na Zachód

Aleksander Bielaski
Feliks Wierzbicki

• Abraham Lincoln

W XIX wieku polscy migranci wywodzący się z ziem wschodnich byłej Rzeczpospolitej odegrali ważną rolę w procesie amerykańskiej ekspansji na Zachód (Westward expansion). Towarzyszył temu spektakularny rozwój rolnictwa, miast i infrastruktury transportowej, zwłaszcza kolei. Ekspansja rozpoczęła się wraz z zakupem przez USA Luizjany w 1803 roku i była napędzana przez szlak oregoński i gorączkę złota w Kalifornii. Ekspansja była uzasadniona wiarą w „Objawione Przeznaczenie”. Aleksander Bielaski (1811-1861) był polsko-amerykańskim inżynierem, który pracował nad rozwojem kolei Baltimore i Ohio Railroad (B&O) oraz Illinois Central Railroad (IC). IC to kluczowa linia kolejowa zbudowana w środkowych Stanach Zjednoczonych. Bielaski walczył w Powstaniu Listopadowym (1830-1831). Po jego upadku uciekł do Stanów Zjednoczonych. Oprócz pracy w sektorze kolejowym Bielaski nadzorował budowę kanału na Florydzie. Wykonywał pomiary i zdjęcia topograficzne, pracując w warunkach zaciekłej wojny toczonej przez armię amerykańską z rdzennymi Seminolami. Następnie osiadł w Springfield w stanie Illinois, gdzie zaprzyjaźnił się z Abrahamem Lincolnem (1809-1865). Nawet po wyborze na prezydenta Lincoln spędzał wieczory z Bielaskim, omawiając sytuację polityczną w kraju i za granicą. Po wybuchu wojny secesyjnej (1861-1865) Lincoln przyznał Bielaskiemu stopień oficerski w armii Unii. Bielaski zginął na początku wojny w bitwie pod Belmont. Jego wnuk A. Bruce Bielski był dyrektorem FBI w latach 1912-1919. 

Kalifornijska gorączka zaczęła się w styczniu 1848 roku, kiedy w Kalifornii znaleziono złoto. Wiadomość o odkryciu przyciągnęła błyskawicznie około 300 tys. osób z pozostałych części Stanów Zjednoczonych oraz z zagranicy. Odkrycie wielkich złóż złota ożywiło amerykańską gospodarkę. Nagły wzrost populacji pozwolił również na bardzo szybkie powstanie stanu Kalifornia. W tym czasie do Kalifornii przybył Feliks Wierzbicki (1815-1860), polsko-amerykański lekarz, żołnierz i pisarz. Urodził się na Wołyniu na Ukrainie, walczył w Powstaniu Listopadowym po którym wyemigrował do USA. Początkowo osiadł w Illinois. Zaciągnął się do armii amerykańskiej i brał udział w wojnie meksykańsko-amerykańskiej (1846-1848). Następnie przeniósł się do San Francisco. W 1849 r. Wierzbicki wydał pierwszą angielskojęzyczną książkę wydrukowaną w Kalifornii, zatytułowaną “California as It Is and as It May Be, or A Guide to the Gold Region”. Książka oferuje doskonały opis kultury i klimatu tego regionu, w tym przegląd rolnictwa i wskazówki dotyczące wydobycia złota. Praca zyskała duże uznanie i cała pierwsze wydanie szybko się wyprzedało. Z tego powodu wydrukowano drugie poszerzone o dwa rozdziały wydanie. W Kalifornii Wierzbicki kontynuował praktykę lekarską, był współzałożycielem „Towarzystwa Medycznego”. Wierzbicki zmarł w 1860 roku w San Francisco i tam został pochowany ostatecznie na Narodowym Cmentarzu. Ze względu na szeroki zakres i pionierski charakter książka Wierzbickiego pozostaje jednym z najważniejszych dzieł w historii kultury amerykańskiej w Kalifornii.