Grzęzawisko w Chicago

Upton Sinclair
Jurgis Rudkus
Marija Berczynskas

“Grzęzawisko” (pierwsze tłumaczenie “Bagno“) to słynna powieść napisana w 1906 roku przez amerykańskiego dziennikarza i powieściopisarza Uptona Sinclaira (1878-1968). Powieść ukazuje surowe warunki życia i wyzysk litewskich imigrantów w Chicago. Sinclair opisuje straszliwe niesprawiedliwości występujące w przemyśle mięsnym w Chicago ukazane poprzez doświadczenia Jurgisa Rudkusa, głównego bohatera powieści. Rudkus przyjeżdża do USA w poszukiwaniu American dream, ale ostatecznie odkrywa gorzką prawdę o możliwościach dorobienia się w Stanach Zjednoczonych.

Książka odbiła się dużym echem na całym świecie. Jack London, wybitny pisarz amerykański, opisał ją jako „Chatę wuja Toma niewolnictwa zarobkowego.” Pochwalił ją w swojej recenzji także Winston Churchill. Poruszony przez Sinclaira problem wyzysku wywołał publiczne oburzenie. W konsekwencji w 1906 r. uchwalono Ustawę o Czystości Żywności i Leków. To przyczyniło się do znacznej poprawy warunków pracy w amerykańskich rzeźniach. Książka opisuje Chicago jako tygiel wielu narodów, w tym Litwinów i Polaków. Historia zaczyna się po ceremonii zaślubin w kościele. Marija Berczynskas, dwudziestoletnia sierota, Litwinka, „“Ostatnia wyszła z kościoła, a ponieważ pierwsza chciała przybyć do gospody, gdzie już wszystko było przygotowane do mającego się odbyć weseliska, kazała woźnicy jechać prędko. Ale źe ten chciał ruszyć własnym rozumem, więc z trzaskiem opuściła szybę powozu i usiłowała mu na swój sposób do tego rozumu przemówić. Zaczęła po litewsku, a gdy nie rozumiał, jechała po polsku.” Marija ma nadzieję, że przyjedzie pierwsza na tradycyjne litewskie wesele (veselija) swojej kuzynki Ony Lukoszaite, która właśnie poślubiła Jurgisa. Opisane przez autora zasady veselija to gościnność („nikt nie jest głodny”, „nawet psy wychodzą szczęśliwsze”) nieformalność, muzyka, taniec, śpiew i wreszcie acziavimas (dziękczynienie). Według Sinclaira „“Jest to ceremonia, trwająca trzy do czterech godzin i oznacza taniec bez przerwy. Goście tworzą koło, ujmują się za ręce i poczynają posuwać się w takt muzyki. W pośrodku staje panna młoda; każdy mężczyzna kolejno do niej przystępuje i z nią tańczy. “