Ojciec amerykańskiej kawalerii

Kazimierz Pulaski

• Benjamin Franklin
• George Washington
• Merian C. Cooper
• Henry Wadsworth Longfellow
• Kazimierz Chodziński

Kazimierz Pułaski (1745-1779) jest najważniejszym Polakiem, który oddał życie, walcząc w rewolucji amerykańskiej (1775-1783). Był polskim szlachcicem i dowódcą wojskowym, znanym jako „ojciec amerykańskiej kawalerii”. Wiele miejscowości w USA jest nazwanych jego imieniem. Został także upamiętniony w wielu dziełach sztuki i literatury. Jest jedną z zaledwie ośmiu osób, którym przyznano honorowe obywatelstwo Stanów Zjednoczonych. W 2019 r. Smithsonian Institution przeprowadziło analizę jego szczątków i stwierdziło, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że Pułaski był osobą transpłciową lub… kobietą.

Rodzina Pułaskiego była silnie związana ze wschodnimi ziemiami Rzeczypospolitej. Posiadała majątki w Ukrainie i służyła magnatom z tej części Rzeczpospolitej. Kariera rodziny Pułaskich jest dobrym przykładem migracji z centralnej Polski na ziemie wschodnie. Kazimierz rozpoczął karierę publiczną w samorządzie na Podolu. Region słynął z równin (Wielki Step), które są bardzo podobne do prerii północnoamerykańskich. Dzięki temu Kazimierz stał się znakomitym kawalerzystą. Podole było regionem graniczącym z terytoriami zamieszkałymi przez koczowników tatarskich. Obszar ten miał długą historię konfliktów między Polakami, Ukraińcami i Tatarami, ale także koegzystencji i synkretyzmu kulturowego. W efekcie Podole było miejscem zbliżonym do Amerykańskiego Pogranicza. Rzeczywiście, podczas swojej kariery wojskowej w Polsce, Pułaski współpracował z siłami tatarskimi i dowodził Tatarami. Sławę zdobył w czasie wojny konfederacji barskiej (1768-1772), gdy został jednym z czołowych dowódców konfederacyjnych. Konflikt był powstaniem przeciwko dominacji rosyjskiej, ale też wojną domową. Wojna rozpoczęła się, gdy polska szlachta utworzyła w Barze na Podolu konfederację (stowarzyszenie wojskowe) w opozycji do króla. Po upadku konfederacji Pułaski uciekł z Polski. W 1776 Benjamin Franklin (1706-1790) spotkał go w Paryżu i przyjął jego propozycję wstąpienia do armii amerykańskiej. Franklin dał Pułaskiemu doskonałe rekomendacje dla Georga Washingtona (1732-1799), pisząc, że „Hrabia Pułaski z Polski, to oficer znany w Europie z odwagi, stający w obronie wolności swojego kraju”. George Washington wkrótce mianował Pułaskiego generałem i pierwszym dowódcą kawalerii amerykańskiej. Oferując swoje usługi Republice Amerykańskiej, Pułaski napisał do Waszyngtonu słynne słowa: „Przybyłem tu, gdzie broni się wolności, aby jej służyć; żyć lub umrzeć dla niej”. W 1779 r. Pułaski został śmiertelnie ranny w bitwie pod Savannah w stanie Georgia, prowadząc szarżę amerykańskiej kawalerii. Został zabrany z pola bitwy przez kilku towarzyszy, w tym pułkownika Johna Coopera. Pułkownik Cooper poprosił swoich potomków, aby spróbowali spłacić dług honorowy wobec Pułaskiego. Dlatego jego prawnuk, Merian C. Cooper (1893-1973), w 1919 r. wstąpił do Polskich Sił Powietrznych.

Na miesiąc przed śmiercią Pułaski napisał do Kongresu Stanów Zjednoczonych, że „Nie mogłem pokornie kłaniać się władcom Europy, dlatego zaryzykowałem wszystko dla wolności Ameryki” Pułaski od razu zdobył status bohatera i męczennika w Polsce i USA. Prezydent John Adams nazwał jego życie „służbą dla ludzkości”.  Henry Wadsworth Longfellow (1807 –1882), wybitny poeta amerykański, wychwalał Pułaskiego w swoim wierszu:

W trakcie poświęcenia sztandaru Pułaskiego

Weź ten sztandar! A gdy w trumnę
Legniesz mieczem wroga skłuty,
Gdy powiedziesz rzesze tłumne
W takt żałobnej, smętnej nuty,
Niech z purpury znak skrzydlaty
Starczy ci za śmierci szaty”.
I poszedł bohater sztandarem swym dumny
I legł nim okryty do trumny.

W 1929 roku Kongres USA ustanowił Dzień Pamięci Generała Pułaskiego (11 października). Każdy prezydent corocznie od 1930 r. ogłasza obchodzenie tego dnia. W 1962 r. prezydent John F. Kennedy tak opisał Pułaskiego: „Generał Pułaski nie był Amerykaninem. Przebywał na tej ziemi krócej niż dwa lata, zanim zginął. Reprezentował on inną kulturę, inny język, inny sposób życia. Miał jednak to samo umiłowanie wolności, co ludzie w tym kraju. Dlatego też był on Amerykaninem w tym samym stopniu, co Polakiem.”. W Dzień Pamięci Generała Pułaskiego jest organizowana Parada Pułaskiego, która odbywa się corocznie od 1936 roku na Piątej Alei w Nowym Jorku.

Pomniki na jego cześć stanęły w wielu miejscach w Polsce i USA, m.in. w Nowym Jorku i Waszyngtonie. Pomnik Pułaskiego w Waszyngtonie. wyrzeźbił Kazimierz Chodziński (1861-1921). Był polskim rzeźbiarzem, który zaprojektował ponad sto różnych rzeźb w podzielonej Polsce, a także w kilku innych miastach europejskich, m.in. w Wiedniu. Około 1903-1910 pracował w USA, gdzie wyrzeźbił także pomnik Tadeusza Kościuszki w Chicago. Chodziński urodził się w Łańcucie na dawnej Rusi Czerwonej (dzisiejsza Polska południowo-wschodnia). W 1910 osiadł we Lwowie, gdzie zmarł i został pochowany. Pułaski dał również swoje imię Pulaski Road, 18-milowej ulicy, która przecina Chicago z północy na południe.